Terwijl hier het debat woedt over de gecontroleerde terugkeer van Belgische jihadi’s uit Syrië, raakt het standpunt van de Koerdische verzetsstrijders die de Belgen vasthouden uit beeld. Wat blijkt? Vele Koerden willen hen niet zomaar uitleveren, zegt militair leider Salah Jamil aan De Morgen. ‘De straffen in België zijn veel te laag.’
Vier keer al raakte Salah Jamil gewond in de strijd tegen IS. Vandaag is hij namens de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) verantwoordelijk voor de internationale betrekkingen van die Koerdisch-Syrische alliantie. De SDF werd opgericht in 2015, toen Koerdische en Syrische verzetsbewegingen een bondgenootschap sloten tegen IS bij de slag om Kobani. Zelf woonde Jamil voordien in Noorwegen en Oekraïne. In 2012 keerde hij terug om de wapens op te nemen tegen IS.
“Ik ben apotheker van opleiding”, legt Jamil uit. “Ik heb in Oekraïne gestudeerd, daarna volgde ik een masteropleiding in de Verenigde Staten. Ik kon in Oekraïne blijven, want ik heb er nog een verblijfsvergunning. Ook woonde ik een tijdje in Noorwegen, maar ik besliste op een gegeven moment om naar hier te komen en mijn bijdrage te leveren aan de strijd tegen IS. Daarvoor heb ik veel opgeofferd. Door alle onzekerheid die gepaard gaat met een leven als militair ben ik nog steeds niet getrouwd. In deze situatie kan ik niet trouwen en kinderen krijgen. Mijn gezin mag niet het slachtoffer worden van de keuzes die ik maak.”
Hoe ervoeren jullie de terugtrekking van de Amerikanen?
Salah Jamil: “Als een mes in de rug. Niet zozeer de terugtrekking op zich deed ons pijn, wel het groen licht aan de Turken om ons aan te vallen. Een paar dagen voordien waren we gemeenschappelijke projecten en een gemeenschappelijke strategie voor de aanpak van terrorisme aan het bespreken. De bedoeling was om samen de laatste IS-cellen te bestrijden, Iran en zijn milities uit Syrië te verdrijven en een politieke oplossing na te streven. In die periode deden we er alles aan om een Turkse inval te voorkomen door onze troepen en zware wapens tien kilometer van de grens terug te trekken en de tunnels te vernietigen. Uiteindelijk werden we toch aangevallen. Er vielen 470 onschuldige slachtoffers. Ook werd er witte fosfor gebruikt.”
“Ondertussen zijn de VS op hun stappen teruggekomen, weliswaar na interne druk op de Trump-administratie. De wisselvalligheid van de Amerikanen werd meteen afgestraft door de Russen, die hun macht aanzienlijk hebben uitgebreid.”
Hoe is de situatie op dit moment?
“De oorlog in Syrië met twaalf miljoen vluchtelingen in binnen- en buitenland is volgens mij de ergste humanitaire crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. In een stad als Qamishlo leven er op dit moment bijna een miljoen vluchtelingen. Het hoge aantal is niet enkel te wijten aan de oorlog met Islamitische Staat, maar ook aan het Turkse offensief.”
“Turkije laat zich in de strijd bijstaan door oorlogsmisdadigers en terroristen die de mensenrechten aan hun laars lappen. We hebben de oorlogsmisdaden in het gebied tussen de Turks-Syrische grens en steden als Tal Abyad en Ras al-Ayn gezien. Woningen van Koerdische burgers worden in beslag genomen en onschuldige mensen worden gedood. Het zijn diezelfde terroristen die de westerse vrouwen en kinderen uit de kampen hebben bevrijd. De Europese Unie staat erbij en kijkt ernaar, uit vrees voor Erdogan die hen chanteert met enerzijds de kaart van de vluchtelingen en anderzijds IS.”
Wat moet er gebeuren met de Belgische IS’ers in de gevangenissen, met de vrouwen en de kinderen in de kampen?
“Er is nood aan een rechtbank onder toezicht van de Verenigde Naties. De vrouwen in de kampen en de mannen in de gevangenissen die lid waren van ISIS zouden hier berecht moeten worden. Uiteindelijk hebben ze hier hun misdaden gepleegd. Wij hebben ze hier opgepakt en ze zitten in onze gevangenissen.”
In België woedt een hevig debat over de terugname van jihadisten. U zegt: laat ze maar hier?
“Neen. Na een berechting kan bekeken worden waar ze naartoe moeten: naar een grote gevangenis voor alle IS-terroristen of naar hun landen van herkomst. Ze hier houden is geen optie. Ik zeg niet dat België en andere landen hun onderdanen moeten repatriëren. We zijn op de hoogte van de te lage straffen die ze in een land als België krijgen. Idealiter worden ze dus hier berecht. Laat een rechtbank bepalen wat er moet gebeuren.”
“Het is een tikkende tijdbom en het wordt steeds erger. De status quo is geen optie, het gevaar is dat er nog meer mensen gaan vluchten. Ook voor de kinderen is het een hel. Hoe langer ze hier blijven, hoe problematischer hun situatie zal worden in de toekomst. Deze kampen zijn geen ideale plaats voor kinderen. De internationale gemeenschap heeft duidelijk geen lessen getrokken uit het verleden.”
Is IS definitief verslagen in Syrië?
“Het is goed mogelijk dat Islamitische Staat zal herleven. Misschien onder een andere naam, maar met dezelfde ideologie. IS-cellen zijn nog steeds actief en voeren bijna dagelijks aanvallen uit, vooral in het oosten van het land. Enkele dagen geleden voerden ze een aanval uit in Al-Shola bij Deir ez-Zor. Het Syrische regeringsleger nam daarop de benen. Onlangs werden de Armeens-katholieke priester Joseph Hanna Ibrahim en zijn vader Hovsep Bedoyan vermoord door terroristen van Islamitische Staat.”
“Het is tragisch dat degenen die IS klein hebben gekregen nu zelf worden aangevallen. We hebben meer dan 11.000 strijders verloren. Ook zijn er meer dan 26.000 gewonden gevallen. Toch werd niet het nodige gedaan om ons te beschermen tegen de Turkse agressie.”
Hoe ziet u de toekomst?
“Ondanks alle ellende en het verdriet zie ik een positieve evolutie. In het verleden sprak niemand over de Koerden en werden we gemarginaliseerd. Nu komen veel mensen op straat om ons te steunen. Ook vele politici staan aan onze kant. Het is mede door die interne druk dat Trump op zijn stappen is teruggekomen.”
“Het is ook logisch dat we gesteund worden. Ik heb bijvoorbeeld mee aanslagen in Noorwegen helpen voorkomen. Zonder de cruciale info die ik drie jaar heb doorgegeven, waren er nog meer aanslagen geweest in Europa. Zonder ons leed, onze pijn en onze verliezen waren er nog meer terreuraanslagen gepleegd. Het enige wat wij vragen is om de onschuldige mensen in deze regio te beschermen. In vergelijking met de sjiitische milities van al-Hashd al-Shaabi kregen we amper wapens en materiaal van de internationale coalitie. De mensen in de regio verdienen bescherming en erkenning. We roepen de internationale gemeenschap op om de slachtoffers te helpen. Het is wraakroepend om vast te stellen dat er amper iets wordt gedaan aan de armoede en de uitzichtloze situatie, terwijl deze factoren een ideale voedingsbodem zijn voor terrorisme.”