Naar schatting 25 Belgische jihadisten vechten momenteel nog altijd mee met diverse milities in Syrië tegen het Assad-regime. Het cijfer wordt bevestigd bij de Belgische veiligheidsdiensten. Het gaat om een wat vergeten groep Belgische Syrië-strijders die niet, zoals de grote meerderheid van hen, de kant koos van IS, maar wel van andere jihadistische organisaties waaronder Al Qaida in Syrië.
De overblijvende Syrië-strijders zijn actief in de omgeving van Idlib, het laatste rebellenbolwerk. De meerderheid van hen was oorspronkelijk lid van het toenmalige Jabhat al-Nusra (JaN), de Syrische tak van Al Qaida. In de zomer van 2016 voerden ze een eerste naamswijziging uit, JaN werd Jabhat Fateh al-Sham (JFS). Belangrijker: de banden met Al Qaida werden om strategische en pragmatische redenen doorgeknipt. Sinds 2017 werd vervolgens Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) in het leven geroepen, een samensmelting van JFS en Syrische rebellengroepen.
De Belgische leden zijn stil, opereren onder de radar, en zijn volgens de analyse van veiligheidsexperts minder geneigd om aanslagen te plegen in Europa. Hun hoofddoel is immers om de Syrische regeringstroepen te verslaan. Zij vechten in de provincie Idlib aan de zijde van de rebellen tegen het regime van Assad en Rusland. Velen waren lid of hadden banden met Sharia4Belgium, sommigen werden in het proces tegen de organisatie begin 2015 bij verstek veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen.
Ook zouden er Belgen actief zijn bij een andere beweging, het Firqat ul-Ghuraba dat geleid wordt door de Franse-Senegalese jihadi Omar ‘Omsen’ Diaby. Die organisatie heeft linken met Al Qaida en is eveneens actief in Idlib. Ze kwam vorig jaar in het nieuws, naar aanleiding van het lot van de ontvoerde Brusselse kleuter Yasmine Atid. Haar vader Mehdi Atid had haar meegenomen naar Syrië waar hij zich aansloot bij Firqat ul-Ghuraba. Na zijn dood bleef Yasmine in Syrië achter, Firqat ul-Gharaba was ook niet van plan om haar naar België terug te laten keren. Haar vader had het zo gewild in zijn testament, klonk het. Eind vorig jaar werd ze na een tweede vonnis van een lokale islamitische rechtbank overhandigd aan haar moeder bij de Syrisch-Turkse grens.
Verder worden er Belgen gelinkt aan Tanzim Hurras al-Din (HaD), een groepering die rond het voorjaar van 2018 werd opgericht. Deze organisatie, die zichzelf ziet als een rechtmatige tak van Al Qaida, werd opgericht nadat Hay’at Tahrir al-Sham (HTS, zie boven) besloot om de banden met Al Qaida te verbreken. De organisatie telt ongeveer 2.000 à 4.000 diehard Al Qaida-leden en zou linken hebben met de Khorasan-groep, een organisatie die westerse jihadisten rekruteerde voor aanslagen in Europa.
Het is vooral deze organisatie die Europese veiligheidsdiensten zorgen baart. Net als bij IS, zijn sommige leden bereid om aanslagen te plegen in Europa. Eind vorige maand was er nog een Amerikaanse raketaanval op een bijeenkomst van hun leiders. Daarbij zouden minstens 40 jihadisten gedood zijn. Ook jihadexpert Pieter Van Ostaeyen ziet vooral deze organisatie als een potentieel risico voor de nationale veiligheid. “HaD wordt door de VS beschouwd als een groot gevaar. In tegenstelling tot de andere groepen die zich vooral op Idlib focussen.”
WAPENSTILSTAND
Syrische regeringstroepen proberen al maanden de rebellen en jihadisten uit Idlib te verdrijven, met steun van Rusland. Volgens de VN zijn meer dan 570.000 mensen uit de regio gevlucht sinds de start van het offensief in april. Sinds kort wordt er een wapenstilstand in acht genomen, maar dit bestand is de afgelopen dagen al meermaals geschonden. De vraag is nu wat er op termijn zal gebeuren met de Belgische jihadi’s in Idlib. Vorig jaar beloofde een Antwerpse jihadist in Idlib in een interview met Al Aan TV uit Dubai te vechten tot het bittere einde. Toch valt niet uit te sluiten dat ook jihadi’s uit deze milities een terugkeer naar ons land willen ondernemen, evenals hun families, hun vrouwen en kinderen.